विज्ञान, धर्म र आध्यात्म

धर्म, धार्मिकता तथा आध्यात्मिकताको सबैभन्दा बढी आलोचना गर्ने विज्ञानको गफ गर्ने, विज्ञानका केही सैद्धान्तिक पक्षहरूका विषयमा जानकारी राख्ने र विज्ञानका खोजहरूको चमत्कारिक पक्षलाई काव्यझैं प्रयोग गरेर सर्वसाधारणको चेतनालाई भ्रमित पार्न खप्पिस राजनैतिक व्यक्तित्व हुन् | यी राजनैतिक व्यक्तिहरूले विज्ञान र आध्यात्मिकताका विच ठूलो खाडल उत्पन्न गरेर एकआपसमा द्वन्द निम्त्याउँछन् र त्यसका सत्ताको साँचो खोज्दछन् |

अर्कोतिर, विज्ञानका हरेक शीर्षकहरू बाइबल, कुरान वा पुराणहरूमा रहेको तर्क गर्ने तर आधुनिक विज्ञानको प्राथमिक ज्ञान समेत नभएका तथाकथित धार्मिक पण्डाहरूले बैज्ञानिक स्रोतसाधनकै प्रयोग गरेर विज्ञानको आलोचना गर्छन् | आफुले सम्पूर्ण भौतिक सुखसुविधा उपयोग गर्ने तर अनुयायीहरूलाई त्यागको बुट्टी ख्वाउने गर्छन् |

आध्यात्म र धार्मिकताको कट्टर विरोध गर्ने बैज्ञानिक नभएर राजनीतिकर्मी हुन्छन् भने विज्ञानप्रति अनेकौं प्रकारका अन्धविश्वासहरू फैलाएर “मोजमस्ति” गर्ने बाबाबाबीहरू पनि प्रकारान्तरले सत्तासुख भोगी नै हुन् | यसो भनिरहंदा विज्ञानका अन्न्वेषणहरूको सम्मान गर्दै ऋषि वा गुरू परम्पराअनुसार आध्यात्मिक उत्समा आरूढ़ हुने साधनारत, निष्काम कर्मी, शरणागत भक्त र कर्मयोगीहरूको साधनाको सम्मान गर्नुपर्छ | सत्य के हो भने आध्यात्मको आनन्दमा डुबेकाहरूका लागि प्रशंसा वा आलोचनाको कुनै अर्थ छैन, अर्थ छ त केवल साधनाको | यसैगरी विज्ञानको विशाल सम्भावनाको सिंहावलोकन गरिरहेका स्वनामधन्य वैज्ञानिकहरूले आफुले नजानेको, नबुझेको र धेरै सत्यहरू उद्घाटन हुन बाँकीनै रहेका अवस्थामा आलोचना-प्रत्यालोचनाको भूमरीबात आफुलाई सुरक्षित गरिरहेका हुन्छन् |

आ-आफ्नो पक्षमा अधिकारपूर्वक साधनामा निरत रहेकाहरूको लक्ष नै आफ्नो साध्यसंग पुग्नु हुन्छ | राजनैतिक शक्तिले धर्म, आध्यात्म तथा विज्ञान तिनै प्रकारका प्रतिमानहरूको आफ्नो अनुकुल प्रयोग गरेको बुझ्नेहरू धर्म ठूलो कि आध्यात्म ठूलो वा अन्धविश्वास कि वैज्ञानिकताको द्वन्दमा फंस्दैनन् | राजनीतिको लक्ष नै सत्ता प्राप्ति भएको नाताले राजनैतिक पण्डितहरूले त्यही काम गर्छन् जुन कामले सत्ता प्राप्ति हुन्छ | यसैगरी राजनीति र धार्मिक विश्वासको गहनता बुझेका चलाख बाबाबाबीले अध्यात्म वा धर्मका नाममा सजिलैसंग ऐश्वर्य जोड्छन् | असलमा धर्म, आध्यात्म र विज्ञान यी तिनै प्रतिमानहरू मानवीय विषय भएका नाताले विरोधी हुन् भन्ने कुरामा विश्वास गर्नुनै एकप्रकारको अज्ञानता हो |