सनातन हिन्दू तथा बौद्ध धर्म

वैदिक, जैन र बौद्धहरू बीच वेद, उपनिषद्, जैनआगम तथा बौद्ध-साहित्यहरूले सधैं सद्भाव तथा शास्त्रार्थको संचेतना प्रदान गर्छन् | वैदिक तथा बौद्धहरूका बीचमा चिन्तन अर्थात् सिद्धान्तमा मतभेद अवश्य छ तर भाषा, संस्कृति तथा चालचलनमा मतभेद र मनभेद दुवै छैन | धार्मिक संस्कारहरू फरक हुँदैमा मुस्लिम र इसाईको सम्प्रदायगत शत्रुतासंग बौद्ध, हिन्दू तथा जैनहरूको तुलना गर्नु नितान्त आपत्तिजनक छ |

आज नेपालमा जसरी बौद्ध र हिन्दूहरूकाबीच नाकका आधारमा घृणा सृजित गरिंदै छ, एसका विरुद्ध बौद्ध-समुदायका अग्रणीहरू प्रखररूपमा प्रतिवादका लागि उभिनुपर्छ भने हिन्दू-समुदायका पुरोहितहरूले पनि सहजरूपमा बौद्ध तथा हिन्दूको सिद्धान्तगत पार्थक्यको सम्मान गर्नुपर्छ |

आज वेद र त्रिपिटक दूवै वैश्विक सम्पदामा रुपान्तरित भएका छन् | कुनै बखत गोरू बेचेको नातो मात्र होइन नाम नै नसुनेको अमेरिकाजस्ता देशहरूमा वैदिक तथा बौद्ध देशना स्वीकार्य हुँदैछ | बुद्धलाई मान्छु भन्ने तर धर्मपद कुन भाषामा छ भन्ने समेत ज्ञान नभएका (जातिवादी र बाइबलको दलदलमा फँसेका)हरूले मात्र वैदिक संस्कृतिको विरोध गर्छन् | हिन्दूहरूले बौद्धहरूप्रति शत्रुतापूर्ण अभिव्यक्ति दिएको र व्यबहार गरेको देखिन्न |

वैदिक, जैन, बौद्ध, किरात र बोनहरूको साझा थलोका रूपमा हामीले आफ्नो राष्ट्र नेपाललाई प्राप्त गरेर गौरव गरौँ | भाषा, नाक, जाति, वर्ग, क्षेत्रका आधारमा वैदिक, बौद्ध, जैन तथा किराती परम्पराको ब्याख्या गर्नेहरू मूलत: नेपालका यी प्राचीन सभ्यताका असली शत्रु हुन् | एस्ता शत्रुहरूको सबै मिलेर बौद्धिक प्रतिकार गर्नुपर्छ |

मनभित्र बाइबल र भोट राखेर बौद्ध, हिन्दू, जैन, किराती तथा बोनहरूलाई बोक्नेहरूसंग सधैं सावधान रहौं | चर्को स्वरमा बुद्धको नाम लिंदैमा कुनै बौद्ध हुँदैन, बुद्धको देशना पालन गर्ने बौद्ध हुन्छ, वेदको उपदेशमा चल्ने वैदिक हुन्छ | म्यामारका बौद्ध धर्मगुरू विराथले भनेका छन् “बौलाहा कुकुरलाई माया गर्नु भनेको आफ्नो लागि मृत्यु निम्त्यानु हो” अत: नेपाली सभ्यता तथा सहअस्तित्वमा खलन पुर्याउने जुनसुकै “बौलाहा कुकुर”लाई माया गर्न छाडौं | सिद्धार्थ गौतम आफ्नै प्रयत्नबाट बुद्ध बनेका थिए, उहाँमाथि कसैले ज्ञान खन्याएको थिएन | तत्थ्य बुझौं र विउझिने प्रयत्न गरौँ |

असलमा, वैदिक सनातन धर्मको प्रचारप्रसार र विस्तार हुनुभनेको बौद्धहरूको विस्तार हो भने बौद्ध-संस्कारको प्रचारप्रसार हुनुभनेको वैदिक संस्कृतिको प्रचारप्रसार हुनु हो | सनातन धर्ममा बुद्धलाई भगवान विष्णुको १० सौं अवतारका रूपमा लिइएको छ भने बौद्ध-साहित्यहरूमा ब्रह्मा, विष्णु, शिव इत्यादि देवीदेवताहरूको विभिन्न सन्दर्भमा उल्लेख गरिएको छ | दार्शनिक सिद्धान्तमा मतभेद उत्पन्न भएपछि बौद्धहरूले वेदको अपौरुषेयताप्रति असहमति व्यक्त गर्छन् | कर्म, दुख उन्मुक्ति, संस्कार, आशा-निराशा, मुक्ति, संसार तथा पुनर्जन्मका सवालमा हिन्दू र बौद्धमा पूर्ण एकता छ | एत्ति बुझे बौद्धहरू पनि वैदिक नै हुन् भन्ने बुझ्न सकिन्छ |

आफ्नो कल्याणका लागि ज्ञानको खोजी आफै गरौँ, प्रेरणाचाहिं त्रिपिटक, गीता, जैनागम जताततैबाट प्राप्त गरौँ | मेरो बुद्धत्व मभित्र र तपाईंको बुद्धत्व तपाईं भित्र लुकेको छ | बुद्धत्वको दायित्व आफ्नै हो | बुद्धलाई सम्मान गरौँ तर बौद्ध-चेतनाले दिएको सहअस्तित्वलाई खल्वल पार्ने बौलाहा-कुकुरको पनि प्रतिवाद गरौँ | हिन्दू, बौद्ध, जैन, किराती र बोन मिलेर हिंडौं, यसैमा हाम्रो सहअस्तित्व छ, हाम्रो गौरव छ |